خبرگزاری«حوزه»، زمانی‌که علی عطشانی، فیلم سینمایی «دموکراسی تو روز روشن» را ساخت این انتظار به وجود آمد فیلمسازی در سینما شروع به کار کرده که هم با شاخصه‌های سینمایی تجاری آشناست هم این‌که به موضوعات دینی و انقلابی نگاهی تازه و جدید دارد؛ نگاهی که جوانان نیز آن را بپسندند، اما این آن اتفاق آنگونه که انتظار می‌رفت رخ نداد، البته عطشانی با ساختی فیلمی چون «تلفن همراه رئیس جمهور» با دیگر توانایی خود را نشان داد، اما هیچگاه این فیلمساز جوان نتوانست روند رو به رشد خود را به طور دائم حفظ کند.

با توجه به مقدمه  ذکر شده می‌خواهم نگاهی به ساخته جدید این فیلمساز بیندازیم. «کاتیوشا»  فیلمی است که می‌خواهد هم مردم را بخنداند هم این‌که نکاتی را به آنان متذکر شود، اما این اتفاق به اندازه‌ای کلیشه ای رخ می‌دهد که تماشاگر نمی‌تواند آن را باور کند و اصطلاحاً آن را پس می‌زند، چون حس می‌کند بارها این شکل از پیام رسانی برایش رخ داده است بدون این‌که در آن کوچکترین تغییری را شاهد باشیم. فیلم قصه رزمنده سابقی است که با آنچه در زمان حال می‌گذرد مشکل دارد. وی نمی‌تواند نسبت به آنچه که پیرامونش می‌گذرد بی تفاوت باشد. در چنین شرایطی وی مجبور می‌شود با فردی همخانه باشد  که به هیچ وجه با عیارهای اخلاقی وی همخوانی ندارد، بنابراین پر واضح است که موقعیت‌های غلو شده‌ای پیش می‌آید که به کار شکلی طنز می‌دهد.

خلاصه قصه‌ای که بیان شد بارها در سینمای کشورمان تعریف شده است، زیرا مواجه یک فرد متدین و انقلابی با یک فردی که کاملاً از موضوعات ارزش دور است همیشه اتفاقات خنده‌داری را به وجود می‌آورد که بارها در سینما دست آویز فیلمسازان مختلف قرار گرفته است، البته این اتفاق به خودی خود، عاری از اشکال است، اما آنچه اهمیت دارد چیزی دیگری است، آنهم این‌که در این کار به بهانه نقد اجتماعی به نوعی شخصیت و منش رزمندگان زیر سوال می‌رود.

در «کاتیوشا» شخصیت رزمنده فیلم که نقش وی را هادی حجازی‌فر بازی می‌کند فردی تندخو است که کارهایش با برخی تعصبات گاهاً بیجا نیز در آمیخته شده است. برای مثال حتی وی با نوع حرف زدن دخترش نیز مشکل دارد یا این‌که به رفتار دیگران معترض می‌شود. در مقابل فردی که احمد مهران‌فر نقشش را بازی می‌کند به مسائل روز آشناست و بسیاری از حرف‌هایش نقد اجتماعی پیرامون آنچه در جامعه رخ می‌دهد، است! این شکل از کار را اگر در یک ترازو قرار دهیم متوجه خواهیم شد که شخصیت‌پردازی‌های فیلم کاملاً ناپخته و ناشیانه است.

درباره بازی‌های فیلم هم باید گفت که احمد مهرانفر تنها با ظاهری متفاوت همان نقش ارسطو را تکرار می‌کند و مهدی حجازی‌فر نیز همان نقش‌های قبلی خود را ایفا کرده، حتی در شکل ظاهر نیز کارگردان سعی نکرده تفاوت چندانی در نوع پوشش و حرکات بازیگر ایجاد کند. درباره نقش ارژنگ امیر فضلی، لیلا اوتادی و میترا حجار هم باید بگویم با وجود لحظات اندکی که آنها در فیلم حضور دارند به شدت نقششان غلو شده است به نحوی‌که نمی‌توان با آنها ارتباط برقرار کرد. تنها نقش‌آفرینی شیرین فیلم، مربوط به بیژن بنفشه خواه می‌شود که ما تیپی متفاوت از نقش‌های قبلی این بازیگر را در فیلم شاهدیم.

مشکل دیگری که این فیلم را آزار می‌دهد به بحث تیپیکال بودن فیلم مربوط می‌شود. یعنی در میان شخصیت‌های اصلی فیلم ما چیز جدیدی را مشاهده نمی‌کنیم. آن چیزی که در فیلم می‌بینیم بارها تکرار شده و تماشاگر آنها را می‌شناسد. این روش را اصطلاحاً تیپ‌گرایی می‌گویند، چون فیلمساز بنا دارد بدون این‌که برای شخصیت‌هایش کنش‌های متفاوت تعریف کند تماشاگر با آنها ارتباط برقرار کند. برای همین برایش چاره‌ای نمی‌ماند جز اینکه به داشته‌های قبلی بازیگر اکتفا کند. بگذارید مثالی بزنم. در چند فیلم قاسم زارع نقش یک رزمنده را بازی کرده است. شاید تعداد این کارها قابل شمارش نباشد.  برای همین وقتی در کاتیوشا، وی جلوی دوربین می‌آید تماشاگر همان تصویری که از گذشته دارد در ذهنش شکل می‌گیرد و عطشانی در کاتیوشا دقیقاً به دنبال همین خواسته است یعنی بدون دردسر تماشاگر با شخصیت ارتباط برقرار کند.

درباره گیشه این فیلم نیز باید گفت. کار آنگونه که انتظار می‌رفت نتوانست با تماشاگر ارتباط برقرار کند، چون مخاطب نیز دیگر درگیر این قصه‌های تکراری نخواهد شد. این اتفاق هم برای فیلم دیگری که هم اکنون روی پرده سینماهاست نیز رخ داده است. «دم‌سرخ‌ها» نام فیلم مورد نظر است. این فیلم از بازی جواد رضویان و رضا شفیعی‌جم سود برده است. دو بازیگری تا چند سال پیش حضورشان در هر فیلمی باعث موفقیت آن کار بود، اما امروز حضور توامان آنها نیز دلیل برای فروش نیست، چون چیز جدیدی برای ارائه به تماشاگر ندارد.

در پایان باید به عطشانی توصیه کرد که اگر قرار است موضوعاتی چون دفاع مقدس را مد نظر قرار دهند بهتر است در ژانر طنز این تجربه را نداشته باشد، زیرا آنگونه که باید فضا را نمی‌شناسد برای همین هم کارش به دل نمی‌شنید و در نهایت به سابقه هنری وی صدمه وارد خواهد شد.

داود کنشلو

یادآوری : انعکاس یادداشت های رسیده به معنای تایید یا رد آن از سوی خبرگزاری حوزه نیست .